![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/869035173.jpg?329)
Rome bestond oorspronkelijk uit verscheidene kleine nederzettingen gesticht door Latijnse stammen die een paar eeuwen eerder, als onderdeel van de Indo-Europese Italiërs, naar het Italiaanse schiereiland getrokken waren.
De Latijnse dorpjes waren gelegen op de heuvels de Palatijn, Capitolijn en Quirinaal. Deze nederzettingen zouden zich na verloop van tijd tot een samenwerkingsverband organiseren, waaruit de stad Rome ontstond.
De Latijnse dorpjes waren gelegen op de heuvels de Palatijn, Capitolijn en Quirinaal. Deze nederzettingen zouden zich na verloop van tijd tot een samenwerkingsverband organiseren, waaruit de stad Rome ontstond.
Eerste Dorpen
De eerste dorpen
Volgens de Romeinse overlevering stichtte Romulus op de Palatinus de eerste nederzetting. Het feit dat de overblijfselen op de Palatinus iets ouder zijn dan die op de andere heuvels maakt echter de overlevering geloofwaardig, dat de Palatinus het vroegst bewoonde deel van Rome is geweest.
Het is duidelijk dat de dorpen op de heuveltoppen te overbevolkt werden om er nog aangenaam te wonen, want in de volgende fase (ca. 700 v.C.) werden de heuvelhellingen geleidelijk bewoond en men bouwde hutten op de oudere graven die zich daar reeds bevonden.
De grondplannen van hutten kunnen uit in de rots gehouwen gaten worden afgeleid en de opbouw uit gegevens, ontleend aan de hut-urnen.
Op de Palatinus zijn sporen van hutten gevonden waarvan de achterkant diep in de rots was uitgehouwen. De vloeren waren van aangestampte aarde en door de deur waren dikwijls kleine door palen gedragen portalen.
De archeologie heeft ons eveneens enig inzicht verschaft in de voeding van de hutbewoners : druivenpitten worden niet voor het laatst kwart van de 7de eeuw v.C. gevonden, hetgeen aanduidt, dat er voordien geen druiventeelt in Latium bestond.
Olijven schijnen in dezelfde tijd te zijn ingevoerd en het is mogelijk dat beide onder Etrurische invloed in Latium terechtkwamen.
De Etruriërs schijnen de schakel te hebben gevormd tussen de Griekse en de Voorstedelijke beschaving in Rome.
Volgens de Romeinse overlevering stichtte Romulus op de Palatinus de eerste nederzetting. Het feit dat de overblijfselen op de Palatinus iets ouder zijn dan die op de andere heuvels maakt echter de overlevering geloofwaardig, dat de Palatinus het vroegst bewoonde deel van Rome is geweest.
Het is duidelijk dat de dorpen op de heuveltoppen te overbevolkt werden om er nog aangenaam te wonen, want in de volgende fase (ca. 700 v.C.) werden de heuvelhellingen geleidelijk bewoond en men bouwde hutten op de oudere graven die zich daar reeds bevonden.
De grondplannen van hutten kunnen uit in de rots gehouwen gaten worden afgeleid en de opbouw uit gegevens, ontleend aan de hut-urnen.
Op de Palatinus zijn sporen van hutten gevonden waarvan de achterkant diep in de rots was uitgehouwen. De vloeren waren van aangestampte aarde en door de deur waren dikwijls kleine door palen gedragen portalen.
De archeologie heeft ons eveneens enig inzicht verschaft in de voeding van de hutbewoners : druivenpitten worden niet voor het laatst kwart van de 7de eeuw v.C. gevonden, hetgeen aanduidt, dat er voordien geen druiventeelt in Latium bestond.
Olijven schijnen in dezelfde tijd te zijn ingevoerd en het is mogelijk dat beide onder Etrurische invloed in Latium terechtkwamen.
De Etruriërs schijnen de schakel te hebben gevormd tussen de Griekse en de Voorstedelijke beschaving in Rome.
Hutvormige vroeg-Romeinse urne.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/5528137.jpg?608)
Reconstructietekening van de eerste vestigingen op de heuvels van Rome
Verschillende Regeringsvormen
Het koninkrijk Rome
Onder de Etruskische heerschappij kende Rome een enorme verstedelijking: het moerassige Forum Romanum, oorspronkelijk een gemeenschappelijke weide voor het vee, werd gedraineerd, wegen werden aangelegd en Rome werd een echte stad.
Onder de Etruskische heerschappij kende Rome een enorme verstedelijking: het moerassige Forum Romanum, oorspronkelijk een gemeenschappelijke weide voor het vee, werd gedraineerd, wegen werden aangelegd en Rome werd een echte stad.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/106195136.jpg)
Het Forum Romanum was het hart van het oude Rome.
De Romeinse Republiek
Onder de Romeinse Republiek groeide Rome stilaan uit tot een regionale grootstad in Italië, die de regio van Latium overheerste. Het centrum bleef het Forum Romanum en Rome werd ingedeeld in vier stadsdistricten.
De uitbreiding van Rome bleef echter beperkt tot de westoever van de Tiber.
De meeste gebouwen in Rome waren opgetrokken uit simpele materialen, waardoor Rome niet echt als de belangrijkste stad van Italië oogde.
Met de verovering van Griekenland kregen de Romeinse senatoren de smaak echter te pakken en begon men Griekse kunstwerken naar Rome te vervoeren en rijkversierde gebouwen naar hellenistisch model op te trekken.
Onder de Romeinse Republiek groeide Rome stilaan uit tot een regionale grootstad in Italië, die de regio van Latium overheerste. Het centrum bleef het Forum Romanum en Rome werd ingedeeld in vier stadsdistricten.
De uitbreiding van Rome bleef echter beperkt tot de westoever van de Tiber.
De meeste gebouwen in Rome waren opgetrokken uit simpele materialen, waardoor Rome niet echt als de belangrijkste stad van Italië oogde.
Met de verovering van Griekenland kregen de Romeinse senatoren de smaak echter te pakken en begon men Griekse kunstwerken naar Rome te vervoeren en rijkversierde gebouwen naar hellenistisch model op te trekken.
Uitbreiding
Uitbreiding van het rijk
Het Imperium Romanum groeide uit tot het grootste rijk in de antieke wereld. De eerste grote uitbreiding vond plaats in 133 v.Chr. met de inlijving van Pergamon als de provincia Asia in het Imperium Romanum, tezamen met de tijdens de Punische Oorlogen veroverde provinciae Sicilia, Sardinia en Hispania.
Tegen 44 v. Chr maakte héél Gallia samen met grote delen van Klein-Azië en Noord-Afrika deel uit van het groeiende Imperium Romanum.
Wanneer Augustus in 14 n.Chr. zijn laatste adem uitblaast, heeft het rijk onder zijn leiding gebieden veroverd zowel in het noorden (Germania en Pannonia) als in het zuiden (Alexandria et Aegyptus) en het oosten (Galatia).
In 117 kwam er onder Traianus een laatste uitbreiding naar het oosten met Armenia en Mesopotamia als tijdelijke bezittingen, alsook enkele kleinere uitbreidingen in het noorden. Langzaamaan zal dit reusachtige imperium afbrokkelen, totdat enkel het Byzantijnse Rijk overbleef als laatste erfgenaam van het eens zo machtige Romeinse Rijk. Ook dit rijk zou uiteindelijk gedoemd zijn onder te gaan.
Het Imperium Romanum groeide uit tot het grootste rijk in de antieke wereld. De eerste grote uitbreiding vond plaats in 133 v.Chr. met de inlijving van Pergamon als de provincia Asia in het Imperium Romanum, tezamen met de tijdens de Punische Oorlogen veroverde provinciae Sicilia, Sardinia en Hispania.
Tegen 44 v. Chr maakte héél Gallia samen met grote delen van Klein-Azië en Noord-Afrika deel uit van het groeiende Imperium Romanum.
Wanneer Augustus in 14 n.Chr. zijn laatste adem uitblaast, heeft het rijk onder zijn leiding gebieden veroverd zowel in het noorden (Germania en Pannonia) als in het zuiden (Alexandria et Aegyptus) en het oosten (Galatia).
In 117 kwam er onder Traianus een laatste uitbreiding naar het oosten met Armenia en Mesopotamia als tijdelijke bezittingen, alsook enkele kleinere uitbreidingen in het noorden. Langzaamaan zal dit reusachtige imperium afbrokkelen, totdat enkel het Byzantijnse Rijk overbleef als laatste erfgenaam van het eens zo machtige Romeinse Rijk. Ook dit rijk zou uiteindelijk gedoemd zijn onder te gaan.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/8298027.gif?490)
Het Romeinse Imperium op zijn hoogtepunt
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/1964326.jpg?394)
De overgave van Vercingetorix aan Caesar. Hiermee eindigde de opstand van de Galliërs.
Oorlogen
De Carthaagse dreiging
Door de ineenstorting van de Samnieten verkreeg Rome plotseling de oppermacht in Italië.
Terzelfder tijd breidde de Noord-Afrikaanse stad Carthago de macht in Sicilië uit.
Door Pyrrhus, koning van Epirus in Noordwest-Griekenland, werden vergeefse pogingen ondernomen om de Grieken uit het westen tegen de twee nieuwe machten te verenigen.
Het succes van Rome was hoofdzakelijk te danken aan de gewoonte om bondgenoten politieke beloningen te geven, met name de voorrechten -en verplichtingen- van haar eigen staatsburgerschap. Dit verzekerde wijd verbreide steun tijdens de lange en vernietigende oorlogen tegen het Carthaagse leger onder Hannibal.
De uitslag van de Punische oorlog was dat Rome en niet Carthago over de westerse wereld zou heersen en dat in Rome zelf de senaat de teugels van de macht in handen zou hebben.
Door de ineenstorting van de Samnieten verkreeg Rome plotseling de oppermacht in Italië.
Terzelfder tijd breidde de Noord-Afrikaanse stad Carthago de macht in Sicilië uit.
Door Pyrrhus, koning van Epirus in Noordwest-Griekenland, werden vergeefse pogingen ondernomen om de Grieken uit het westen tegen de twee nieuwe machten te verenigen.
Het succes van Rome was hoofdzakelijk te danken aan de gewoonte om bondgenoten politieke beloningen te geven, met name de voorrechten -en verplichtingen- van haar eigen staatsburgerschap. Dit verzekerde wijd verbreide steun tijdens de lange en vernietigende oorlogen tegen het Carthaagse leger onder Hannibal.
De uitslag van de Punische oorlog was dat Rome en niet Carthago over de westerse wereld zou heersen en dat in Rome zelf de senaat de teugels van de macht in handen zou hebben.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/6128586.png?748)
De invasieweg van Hannibal
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/4514052.jpg?437)
Artiestenimpressie van het leger van Hannibal. Op de achtergrond zijn de Alpen te zien.
De val van de Republiek
Een aantal buitenlandse oorlogen had tot gevolg dat de gebruikelijke Romeinse bron van strijdkrachten -de burgerlijke militie- was verzwakt. Met het invoeren van de betaalde militaire dienst ontstond een nieuw probleem; de generaals waren genoodzaakt de middelen te vinden om hun troepen te betalen en deze bij het beëindigen van hun diensttijd in kolonies te vestigen.
Er was veel politieke onrust, die slechts tijdelijk kon worden gesmoord door het ingrijpen van een machtig militair leider, zoals Marius, Sulla, Pompeius of Caesar.
De overwinning van L. Cornelius Sulla op Marius in 80 v.C. betekent een belangrijk stadium zowel in de geschiedenis als in de kunst van Rome, want met zijn bewind ontstond een nieuwe, keizerlijke Romeinse bouwstijl.
De Romeinse samenleving verkeerde in de 1ste v.C. in een staat van onenigheid.
In het midden van de 1ste eeuw v.C. ondernamen Cicero en zijn aanhangers een vruchteloze poging om beschaafde en gematigde waarden te behouden, maar zij waren niet sterk genoeg om de krachten van het militarisme, door Julius Caesar verpersoonlijkt, te weerstaan. Deze verenigde de traditionele Romeinse "deugden": de verovering van Gallië tussen 58 en 52 v.C..
Dit was slechts een der aanwinsten van grondgebied die Rome voor 14 v.C. zou verwezenlijken, nog afgezien van Spanje, Illyricum en Griekenland, het Rijnland, het grootste deel van Klein-Azië en grote delen van Noord-Afrika.
Omdat uitsluitend een leger onder een sterk centraal gezag deze landen kon beheren, werd een militaire heerschappij noodzakelijk. De bedreiging van de vrijheid werd door de moord op Caesar in 44 v.C. uitgesteld, maar werd verwezenlijkt door de stichting van een keizerrijk door zijn aangenomen zoon Augustus in 31 v.C.
Een aantal buitenlandse oorlogen had tot gevolg dat de gebruikelijke Romeinse bron van strijdkrachten -de burgerlijke militie- was verzwakt. Met het invoeren van de betaalde militaire dienst ontstond een nieuw probleem; de generaals waren genoodzaakt de middelen te vinden om hun troepen te betalen en deze bij het beëindigen van hun diensttijd in kolonies te vestigen.
Er was veel politieke onrust, die slechts tijdelijk kon worden gesmoord door het ingrijpen van een machtig militair leider, zoals Marius, Sulla, Pompeius of Caesar.
De overwinning van L. Cornelius Sulla op Marius in 80 v.C. betekent een belangrijk stadium zowel in de geschiedenis als in de kunst van Rome, want met zijn bewind ontstond een nieuwe, keizerlijke Romeinse bouwstijl.
De Romeinse samenleving verkeerde in de 1ste v.C. in een staat van onenigheid.
In het midden van de 1ste eeuw v.C. ondernamen Cicero en zijn aanhangers een vruchteloze poging om beschaafde en gematigde waarden te behouden, maar zij waren niet sterk genoeg om de krachten van het militarisme, door Julius Caesar verpersoonlijkt, te weerstaan. Deze verenigde de traditionele Romeinse "deugden": de verovering van Gallië tussen 58 en 52 v.C..
Dit was slechts een der aanwinsten van grondgebied die Rome voor 14 v.C. zou verwezenlijken, nog afgezien van Spanje, Illyricum en Griekenland, het Rijnland, het grootste deel van Klein-Azië en grote delen van Noord-Afrika.
Omdat uitsluitend een leger onder een sterk centraal gezag deze landen kon beheren, werd een militaire heerschappij noodzakelijk. De bedreiging van de vrijheid werd door de moord op Caesar in 44 v.C. uitgesteld, maar werd verwezenlijkt door de stichting van een keizerrijk door zijn aangenomen zoon Augustus in 31 v.C.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/5658984.jpg?527)
Artistieke weergave van Julius Caesar als veldheer.
Het leven van Julius Caesar
Julius Caesar werd geboren in 100 v. Chr.
Eerst was hij advocaat, later werd hij staatsman, veldheer en schrijver.
Hij veroverde met zijn leger in 50 v. Christus Gallië. Dat land heet nu Frankrijk. Ook andere gebieden wist hij te veroveren. Hij keerde terug naar Rome en wilde alleen de baas zijn. Hij vond zichzelf een keizer en probeerde alleen te regeren.
Julius Caesar probeerde de macht van de senaat kleiner te maken. Daardoor kreeg hij veel vijanden. Op een dag in 44 v. Chr. werd hij dan ook vermoord in de senaat door zijn vijanden.
Julius Caesar werd geboren in 100 v. Chr.
Eerst was hij advocaat, later werd hij staatsman, veldheer en schrijver.
Hij veroverde met zijn leger in 50 v. Christus Gallië. Dat land heet nu Frankrijk. Ook andere gebieden wist hij te veroveren. Hij keerde terug naar Rome en wilde alleen de baas zijn. Hij vond zichzelf een keizer en probeerde alleen te regeren.
Julius Caesar probeerde de macht van de senaat kleiner te maken. Daardoor kreeg hij veel vijanden. Op een dag in 44 v. Chr. werd hij dan ook vermoord in de senaat door zijn vijanden.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/7228065.jpg?490)
De moord op Julius Caesar
Kunst en Cultuur
Keizerlijke kunst
De belangrijkste bronnen voor de beeldhouwkunst waren Grieks en de aanwezigheid van vele geïmmigreerde Griekse beeldhouwers in Rome stuwde deze kunstbeweging voort.
De Romeinen gingen niet alleen voort de richtingen van de meest recente Griekse kunst te ontwikkelen, maar zij grepen eveneens terug naar de klassieke en zelfs archaïsche Griekse kunst. Het was Augustus die de beslissende veroveringen van Grieks, of beter gezegd Hellenistische landen maakte toen hij in 30 v.C. Egypte bezette.
De veroveraar Augustus was geboeid door al wat Grieks was en zoals de dichter Horatius ons in een tot de keizer (in 15-14 v.C.) gerichte brief vertelde: "het veroverde Griekenland nam haar ruwe kaper gevangen en bracht de kunsten naar het boerse Latium."
Een monument waarin alle richtingen te vinden zijn is de Ara Pacis Augustae, die door Augustus in het Campus Martius werd opgericht ter ere van de vrede die hij de wereld rondom de Middellandse Zee had opgelegd.
Het werd in 9 v.C. ingewijd en bestond uit een altaar binnen een muur, die op geïdealiseerde wijze de processie weergaf die had plaatsgevonden op de dag dat het altaar werd ingewijd.
De materialen kwamen vnl. van Luna. Dit was een nieuwe vindplaats voor marmer, die waarschijnlijk economischer te benutten was dan de oorspronkelijke groeven in Griekenland.
De ontwikkeling van de Luna-groeven kan moeilijk vreemd zijn aan de uitspraak van Augustus, dat hij Rome had aangetroffen als een stad van baksteen en het achterliet als een stad van marmer.
De belangrijkste bronnen voor de beeldhouwkunst waren Grieks en de aanwezigheid van vele geïmmigreerde Griekse beeldhouwers in Rome stuwde deze kunstbeweging voort.
De Romeinen gingen niet alleen voort de richtingen van de meest recente Griekse kunst te ontwikkelen, maar zij grepen eveneens terug naar de klassieke en zelfs archaïsche Griekse kunst. Het was Augustus die de beslissende veroveringen van Grieks, of beter gezegd Hellenistische landen maakte toen hij in 30 v.C. Egypte bezette.
De veroveraar Augustus was geboeid door al wat Grieks was en zoals de dichter Horatius ons in een tot de keizer (in 15-14 v.C.) gerichte brief vertelde: "het veroverde Griekenland nam haar ruwe kaper gevangen en bracht de kunsten naar het boerse Latium."
Een monument waarin alle richtingen te vinden zijn is de Ara Pacis Augustae, die door Augustus in het Campus Martius werd opgericht ter ere van de vrede die hij de wereld rondom de Middellandse Zee had opgelegd.
Het werd in 9 v.C. ingewijd en bestond uit een altaar binnen een muur, die op geïdealiseerde wijze de processie weergaf die had plaatsgevonden op de dag dat het altaar werd ingewijd.
De materialen kwamen vnl. van Luna. Dit was een nieuwe vindplaats voor marmer, die waarschijnlijk economischer te benutten was dan de oorspronkelijke groeven in Griekenland.
De ontwikkeling van de Luna-groeven kan moeilijk vreemd zijn aan de uitspraak van Augustus, dat hij Rome had aangetroffen als een stad van baksteen en het achterliet als een stad van marmer.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/5091873.jpg?457)
Het Ara Pacis Augustae. Ook wel het Altaar van Augustus genoemd.
Veroveringen
Romeins Gallië
Het hedendaagse Frankrijk komt overeen met het Romeinse Gallië, dat, samen met Spanje, een van de eerste niet-Italiaanse streken was die werden geromaniseerd.
In de 1ste eeuw v.C. door Julius Caesar verslagen in een reeks oorlogen waarvan hij een levendige beschrijving heeft nagelaten, aanvaardden de Galliërs spoedig een vreedzame Latijnse beschaving. De eenvoudige hoofdsteden van hun verschillende stammen worden steden met al de verworvenheden van de Romeinse beschaving -door effectvolle aquaducten van water voorzien en door een indrukwekkend wegennet met elkaar verbonden.
De vrede werd in Gallië verzekerd door de aanwezigheid van een Romeinse leger die de Rijn bewaakten tegen invallen uit het noorden door Germaanse stammen.
Een groot gedeelte van de bevolking moet op het platteland geleefd hebben, hoewel er tot voor kort weinig archeologisch bewijsmateriaal voor hun levenswijze beschikbaar was. Doch in de laatste jaren heeft door R. Agache uitgevoerde luchtkartering van de vruchtbare vlakten van Artois en Picardië in Noord-Frankrijk de aanwezigheid van meer dan 1000 Romeinse villa's onthuld.
Het hedendaagse Frankrijk komt overeen met het Romeinse Gallië, dat, samen met Spanje, een van de eerste niet-Italiaanse streken was die werden geromaniseerd.
In de 1ste eeuw v.C. door Julius Caesar verslagen in een reeks oorlogen waarvan hij een levendige beschrijving heeft nagelaten, aanvaardden de Galliërs spoedig een vreedzame Latijnse beschaving. De eenvoudige hoofdsteden van hun verschillende stammen worden steden met al de verworvenheden van de Romeinse beschaving -door effectvolle aquaducten van water voorzien en door een indrukwekkend wegennet met elkaar verbonden.
De vrede werd in Gallië verzekerd door de aanwezigheid van een Romeinse leger die de Rijn bewaakten tegen invallen uit het noorden door Germaanse stammen.
Een groot gedeelte van de bevolking moet op het platteland geleefd hebben, hoewel er tot voor kort weinig archeologisch bewijsmateriaal voor hun levenswijze beschikbaar was. Doch in de laatste jaren heeft door R. Agache uitgevoerde luchtkartering van de vruchtbare vlakten van Artois en Picardië in Noord-Frankrijk de aanwezigheid van meer dan 1000 Romeinse villa's onthuld.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/2534752.gif?556)
Een kaart van de veroverde Gallische gebieden onder Julius Caesar.
De grenspolitiek van Augustus
De vorm van de noordelijke grens van het Romeinse Rijk op het continent was in grote mate de schepping van Augustus, hoewel zijn oorspronkelijke plan al te ambitieus bleek te zijn. Dit beoogde de onderwerping van alle landen zo ver noordelijk als de Elbe in het westen en de Donau in het oosten.
De streken tussen de alpen en de Donau, Raetia en Noricum, werden het eerst veroverd en toen keerde Augustus zijn aandacht naar de Balkan.
Eerst Agrippa en daarna Tiberius voerden veldtochten, die Pannonia onder Romeins gezag brachten. Een grote opstand werd in de Balkan in 7 - 8 n.C. door Tiberius neergeslagen, maar nauwelijks was in die hoek orde op zaken gesteld of er kwamen berichten over een grote ramp die het Romeinse leger in Germanië had getroffen.
Het staat niet volkomen vast of, toen Augustus in 12 v.C. besloot de grens van de Rijn naar de Elbe te verleggen, het alleen zijn bedoeling was een betere alternatieve grenslijn voor de Rijn te vinden, of dat dit een stap naar grotere ondernemingen gold. Hoe dan ook, hij vergiste zich in de grootte van de taak.
Hoewel tegen 5 n.C. de Romeinse legers een groot gedeelte van het gebied tussen de Rijn en de Elbe beheersten, was de streek lang niet geromaniseerd. De Kelten uit Gallië, met hun bestaande stammencentra waren er makkelijk toe gebracht een stadse levenswijze te aanvaarden, maar in het land ten noorden van de Rijn waren er geen dergelijke nederzettingen en de tijd was nog niet rijp om deze te scheppen.
De vorm van de noordelijke grens van het Romeinse Rijk op het continent was in grote mate de schepping van Augustus, hoewel zijn oorspronkelijke plan al te ambitieus bleek te zijn. Dit beoogde de onderwerping van alle landen zo ver noordelijk als de Elbe in het westen en de Donau in het oosten.
De streken tussen de alpen en de Donau, Raetia en Noricum, werden het eerst veroverd en toen keerde Augustus zijn aandacht naar de Balkan.
Eerst Agrippa en daarna Tiberius voerden veldtochten, die Pannonia onder Romeins gezag brachten. Een grote opstand werd in de Balkan in 7 - 8 n.C. door Tiberius neergeslagen, maar nauwelijks was in die hoek orde op zaken gesteld of er kwamen berichten over een grote ramp die het Romeinse leger in Germanië had getroffen.
Het staat niet volkomen vast of, toen Augustus in 12 v.C. besloot de grens van de Rijn naar de Elbe te verleggen, het alleen zijn bedoeling was een betere alternatieve grenslijn voor de Rijn te vinden, of dat dit een stap naar grotere ondernemingen gold. Hoe dan ook, hij vergiste zich in de grootte van de taak.
Hoewel tegen 5 n.C. de Romeinse legers een groot gedeelte van het gebied tussen de Rijn en de Elbe beheersten, was de streek lang niet geromaniseerd. De Kelten uit Gallië, met hun bestaande stammencentra waren er makkelijk toe gebracht een stadse levenswijze te aanvaarden, maar in het land ten noorden van de Rijn waren er geen dergelijke nederzettingen en de tijd was nog niet rijp om deze te scheppen.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/4344010.jpg?624)
Het Romeinse Rijk onder keizer Augustus
De Ontstaanslegende
Het ontstaan van Rome: De legende
Na tien jaren vechten om de stad Troje is het de Grieken nog steeds niet gelukt om deze handelsplaats te veroveren.
Dan bedenkt de listige Odysseus een list. Hij laat een groot houten paard bouwen, en daar verstoppen een tiental soldaten zich in. Daarna doen de Grieken alsof ze naar huis terugkeren, maar in feite varen ze alleen naar het eilandje Tenedus, vlak voor de kust, om zich daar achter te verstoppen.
Na tien jaar kunnen de Trojanen eindelijk opgelucht ademhalen, en ze vieren een groot feest. Ze vinden het houten paard, en denken dat het een geschenk is van de Grieken, en halen het de stad binnen.
's Nachts, als alle Trojanen met veel wijn op naar bed gaan, klimmen de Grieken uit het paard, en openen de poort voor de rest van het leger van Agamemnon. De Grieken verwoesten de hele stad, steken hem in brand, en vermoorden bijna alle Trojanen.
Een van de weinige overlevenden van deze slachtpartij was Aeneas, die na vele omzwervingen in het gebied Latium in Italië aankwam. Daar stichtte hij een stadje, naar zijn vrouw vernoemd: Lavinium. Uit dit Lavinium stichtte zijn zoon Ascanius (of: Iulus) het stadje Alba Longa.
Op een zeker moment regeert daar koning Numitor. De broer van die koning, Amulius, is jaloers op zijn broer en verdrijft hem van de troon. Amulius kan echter niet gerust gaan slapen, want hij vreest wraak. Daarom besluit hij de zonen van Numitor te doden, en de dochter van zijn broer (Rhea Silvia) tot Vestaalse Maagd te benoemen, zodat zij geen kinderen zou kunnen krijgen, dacht hij.
Rhea Silvia kreeg 2 kinderen, en bracht een tweeling ter aarde. De twee jongetjes noemde ze Romulus en Remus. Amulius stond dit niet toe, en gaf zonder medelijden bevel de jongetjes in een rieten mand in de Tiber te gooien, de rivier waaraan later Rome werd gesticht.
Romulus en Remus hadden geluk: De rivier was buiten zijn oevers getreden, en overal ontstonden ondiepe poelen. Diegenen die Romulus en Remus in Tiber moesten gooien, konden de echte oevers van de rivier niet bereiken. Ze dachten ook aan de opdracht van Amulius te kunnen voldoen door de baby`s aan de rand van het overstroomde gebied in het water te leggen, op de plaats waar nu de vijgeboom Ruminalis (vroeger: Romularis) staat.
Toen het water daalde, bleef de mand met de baby`s op een boomwortel steken.
Een wolvin hoorde het gehuil van de kinderen en kwam er op af. Zij likte Romulus en Remus af en zoogde hen. De opperherder van de koninklijke kudde vond de jongetjes en de wolvin. De herder, Faustulus genaamd, nam Romulus en Remus mee naar huis en voedde hen samen met zijn vrouw Larentia op.
Romulus en Remus groeien op.
Op een dag gaan ze samen met een paar vrienden op jacht in het bos. Daar komen ze een aantal rovers tegen waarvan ze de buit afpakken. De rovers pikken dit niet: ze leggen een hinderlaag, en Remus wordt gevangen en uitgeleverd aan Numitor. Numitor kwam erachter wie Remus was, en samen met Romulus en de herders uit het dorp van Faustulus vermoorden ze Amulius. Op die manier wordt Numitor weer koning in Alba Longa.
De tweeling komt op het idee om een stad te stichten op de plaats waar ze zijn achtergelaten bij de rivier. Maar ze hebben wel een probleem: wie zal er mogen regeren?
Ze besluiten aan de goden om een teken te vragen: Romulus ging op de heuvel Palatijn staan, en Remus op de Aventijn. Dan krijgt Remus een teken: er verschijnen zes gieren in de lucht. Remus en zijn aanhangers waren blij: Remus zou koning worden.
Maar even later vertoonden zich twee keer zo veel gieren aan Romulus. Romulus en zijn aanhangers vonden dat Romulus koning moest worden. Beide partijen ontmoetten elkaar, en begonnen te vechten. Er ontstond een groot bloedbad, en Remus werd gedood. Romulus sticht op 21 april 753 v. Chr. de stad die de naam kreeg van zijn stichter: Rome.
Na tien jaren vechten om de stad Troje is het de Grieken nog steeds niet gelukt om deze handelsplaats te veroveren.
Dan bedenkt de listige Odysseus een list. Hij laat een groot houten paard bouwen, en daar verstoppen een tiental soldaten zich in. Daarna doen de Grieken alsof ze naar huis terugkeren, maar in feite varen ze alleen naar het eilandje Tenedus, vlak voor de kust, om zich daar achter te verstoppen.
Na tien jaar kunnen de Trojanen eindelijk opgelucht ademhalen, en ze vieren een groot feest. Ze vinden het houten paard, en denken dat het een geschenk is van de Grieken, en halen het de stad binnen.
's Nachts, als alle Trojanen met veel wijn op naar bed gaan, klimmen de Grieken uit het paard, en openen de poort voor de rest van het leger van Agamemnon. De Grieken verwoesten de hele stad, steken hem in brand, en vermoorden bijna alle Trojanen.
Een van de weinige overlevenden van deze slachtpartij was Aeneas, die na vele omzwervingen in het gebied Latium in Italië aankwam. Daar stichtte hij een stadje, naar zijn vrouw vernoemd: Lavinium. Uit dit Lavinium stichtte zijn zoon Ascanius (of: Iulus) het stadje Alba Longa.
Op een zeker moment regeert daar koning Numitor. De broer van die koning, Amulius, is jaloers op zijn broer en verdrijft hem van de troon. Amulius kan echter niet gerust gaan slapen, want hij vreest wraak. Daarom besluit hij de zonen van Numitor te doden, en de dochter van zijn broer (Rhea Silvia) tot Vestaalse Maagd te benoemen, zodat zij geen kinderen zou kunnen krijgen, dacht hij.
Rhea Silvia kreeg 2 kinderen, en bracht een tweeling ter aarde. De twee jongetjes noemde ze Romulus en Remus. Amulius stond dit niet toe, en gaf zonder medelijden bevel de jongetjes in een rieten mand in de Tiber te gooien, de rivier waaraan later Rome werd gesticht.
Romulus en Remus hadden geluk: De rivier was buiten zijn oevers getreden, en overal ontstonden ondiepe poelen. Diegenen die Romulus en Remus in Tiber moesten gooien, konden de echte oevers van de rivier niet bereiken. Ze dachten ook aan de opdracht van Amulius te kunnen voldoen door de baby`s aan de rand van het overstroomde gebied in het water te leggen, op de plaats waar nu de vijgeboom Ruminalis (vroeger: Romularis) staat.
Toen het water daalde, bleef de mand met de baby`s op een boomwortel steken.
Een wolvin hoorde het gehuil van de kinderen en kwam er op af. Zij likte Romulus en Remus af en zoogde hen. De opperherder van de koninklijke kudde vond de jongetjes en de wolvin. De herder, Faustulus genaamd, nam Romulus en Remus mee naar huis en voedde hen samen met zijn vrouw Larentia op.
Romulus en Remus groeien op.
Op een dag gaan ze samen met een paar vrienden op jacht in het bos. Daar komen ze een aantal rovers tegen waarvan ze de buit afpakken. De rovers pikken dit niet: ze leggen een hinderlaag, en Remus wordt gevangen en uitgeleverd aan Numitor. Numitor kwam erachter wie Remus was, en samen met Romulus en de herders uit het dorp van Faustulus vermoorden ze Amulius. Op die manier wordt Numitor weer koning in Alba Longa.
De tweeling komt op het idee om een stad te stichten op de plaats waar ze zijn achtergelaten bij de rivier. Maar ze hebben wel een probleem: wie zal er mogen regeren?
Ze besluiten aan de goden om een teken te vragen: Romulus ging op de heuvel Palatijn staan, en Remus op de Aventijn. Dan krijgt Remus een teken: er verschijnen zes gieren in de lucht. Remus en zijn aanhangers waren blij: Remus zou koning worden.
Maar even later vertoonden zich twee keer zo veel gieren aan Romulus. Romulus en zijn aanhangers vonden dat Romulus koning moest worden. Beide partijen ontmoetten elkaar, en begonnen te vechten. Er ontstond een groot bloedbad, en Remus werd gedood. Romulus sticht op 21 april 753 v. Chr. de stad die de naam kreeg van zijn stichter: Rome.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/354707085.gif?308)
Standbeeld van Romelus en Remus
Maatschappij
![Picture](/uploads/1/8/6/7/18671460/7772988.jpg?439)
Romeinse tafelmanieren
Elke rechtgeaarde Romein at al liggend. Er werden in een open vierkant (aan de onderkant werd het eten aangebracht) ligbanken geplaatst rond een tafel, en de gasten aten al liggend.
Het eten werd voorbereid en aangebracht door slaven.
De Romeinen kenden geen vork of lepel; ze namen van de rijkgevulde tafel gewoon alles met de hand. Meestal was er tijdens het maal ook nog eens vermaak met dans en muziek.
Elke rechtgeaarde Romein at al liggend. Er werden in een open vierkant (aan de onderkant werd het eten aangebracht) ligbanken geplaatst rond een tafel, en de gasten aten al liggend.
Het eten werd voorbereid en aangebracht door slaven.
De Romeinen kenden geen vork of lepel; ze namen van de rijkgevulde tafel gewoon alles met de hand. Meestal was er tijdens het maal ook nog eens vermaak met dans en muziek.
Romeins Amusement
Circusspelen: Het circus, de renbaan voor wedrennen met paard en wagen, is een rechthoekig stenen gebouw, waarvan een der korte zijden afgerond is. In het midden bevindt zicht een langwerpige, lage muur, spina geheten.
Aan beide uiteinden zijn drie kegelvormige stenen paaltjes (metae) waarom de wagens moeten heen zwenken.
De wagentjes zijn zeer klein en zeer licht en worden getrokken door twee of vier paarden. De wagenmenner staat rechtop in zijn wagen, in de handen houdt hij de teugels en een zweep. Hij zal natuurlijk trachten met de raderen van zijn wagens rakelings langs de metae te scheren, zo verkort hij de te doorlopen afstand.
Men begrijpt dat hierbij zich dikwijls botsingen voordoen en wagentjes versplinterd worden.
In het circus wordt ook het ludus of lusus Trojae opgevoerd. Dit is een zeer oud spel, waarbij de jongelingen der aanzienlijkste families allerlei militaire oefeningen te paard ten beste gaven.
Circusspelen: Het circus, de renbaan voor wedrennen met paard en wagen, is een rechthoekig stenen gebouw, waarvan een der korte zijden afgerond is. In het midden bevindt zicht een langwerpige, lage muur, spina geheten.
Aan beide uiteinden zijn drie kegelvormige stenen paaltjes (metae) waarom de wagens moeten heen zwenken.
De wagentjes zijn zeer klein en zeer licht en worden getrokken door twee of vier paarden. De wagenmenner staat rechtop in zijn wagen, in de handen houdt hij de teugels en een zweep. Hij zal natuurlijk trachten met de raderen van zijn wagens rakelings langs de metae te scheren, zo verkort hij de te doorlopen afstand.
Men begrijpt dat hierbij zich dikwijls botsingen voordoen en wagentjes versplinterd worden.
In het circus wordt ook het ludus of lusus Trojae opgevoerd. Dit is een zeer oud spel, waarbij de jongelingen der aanzienlijkste families allerlei militaire oefeningen te paard ten beste gaven.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/6581131.gif?443)
Het Romeinse Circus Maximus. Zeer bekend voor zijn paardenrennen
Toneelvoorstellingen: De schouwburg bestaat uit de cavea of het theatrum, dit zijn de plaatsen voor de toeschouwers. En de scaena, waar de spelers optreden.
De scaena heeft de vorm van een halve cirkel, terwijl in het Grieks theater de orchestra groter is en nagenoeg een volle cirkel beslaat. Een reusachtig doek of velum wordt over de massa gespannen om haar tegen het branden der zon te vrijwaren.
In het theater worden tragediën en komediën opgevoerd, gewoonlijk uit het Grieks vertaald, ook mimen, die vooral door kwinkslagen en brutale gezegden de toeschouwers aan het lachen brachten.
De scaena heeft de vorm van een halve cirkel, terwijl in het Grieks theater de orchestra groter is en nagenoeg een volle cirkel beslaat. Een reusachtig doek of velum wordt over de massa gespannen om haar tegen het branden der zon te vrijwaren.
In het theater worden tragediën en komediën opgevoerd, gewoonlijk uit het Grieks vertaald, ook mimen, die vooral door kwinkslagen en brutale gezegden de toeschouwers aan het lachen brachten.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/770099.jpg?250)
Reconstructietekening van een Romeins theater
Amfitheaterspelen: Het amfitheater, waarvan het meest indrukwekkende specimen het Colosseum te Rome is, werd weldra een ware passie voor de Romeinen.
Het Colosseum is een reusachtig, ovaalvormig gebouw met stenen banken in trapvorm, die van het midden naar de kanten opklimmen.
Langs de buitenzijde vertoont het gebouw verschillende verdiepingen zuilenrijen.
Het Colosseum kon 100.000 toeschouwers bevatten, die langs tachtig ingangen (waarvan 76 genummerd) dadelijk plaats konden nemen en even snel het amfitheater na de vertoning verlaten.
In het midden is de arena of het strijdperk en onder de grond bevinden zich de kooien van de wilde dieren.
Drie soorten spelen worden in het amfitheater vertoond:
1) Gladiatorengevechten (ludi gladiatorii).
De gladiatoren zijn gewoonlijk ter dood veroordeelden, krijgsgevangenen of daartoe speciaal afgerichte slaven.
Alvorens het gevecht te beginnen, begeven de zwaardvechters zich tot voor de tribune van de keizer en roepen : “Ave Caesar, morituri te saluant!” “Heil Caesar, zij die zullen sterven groeten u!”.
Wanneer een kamper zijn tegenstrever heeft geveld, wacht hij het oordeel af van de keizer. Houdt deze zijn duim naar omlaag, dan spreekt hij het doodvonnis uit. De naar boven gerichte duim betekent genade.
Veel bijval vinden de gevechten met de retiarii: deze strijders dragen netten waarmee zij hun tegenstanders moeten onschadelijk maken.
2) Jachtgevechten (ludi venatorii).
Uit alle hoeken van het rijk worden wilde dieren naar Rome gebracht die in het amfitheater, ofwel onder elkander ofwel tegen gewapende mannen vechten.
De Christenen werden vaak aan die dieren weerloos ten prooi geworpen.
Sommige keizers hebben ook de gewoonte uit hun tribune met pijl en boog een massa wilde dieren af te maken.
3) Watergevechten (naumachia).
De arena kon door een speciale inrichting onder water gezet worden voor het houden van watergevechten; dit waren zeeslagen in miniatuur.
Het Colosseum is een reusachtig, ovaalvormig gebouw met stenen banken in trapvorm, die van het midden naar de kanten opklimmen.
Langs de buitenzijde vertoont het gebouw verschillende verdiepingen zuilenrijen.
Het Colosseum kon 100.000 toeschouwers bevatten, die langs tachtig ingangen (waarvan 76 genummerd) dadelijk plaats konden nemen en even snel het amfitheater na de vertoning verlaten.
In het midden is de arena of het strijdperk en onder de grond bevinden zich de kooien van de wilde dieren.
Drie soorten spelen worden in het amfitheater vertoond:
1) Gladiatorengevechten (ludi gladiatorii).
De gladiatoren zijn gewoonlijk ter dood veroordeelden, krijgsgevangenen of daartoe speciaal afgerichte slaven.
Alvorens het gevecht te beginnen, begeven de zwaardvechters zich tot voor de tribune van de keizer en roepen : “Ave Caesar, morituri te saluant!” “Heil Caesar, zij die zullen sterven groeten u!”.
Wanneer een kamper zijn tegenstrever heeft geveld, wacht hij het oordeel af van de keizer. Houdt deze zijn duim naar omlaag, dan spreekt hij het doodvonnis uit. De naar boven gerichte duim betekent genade.
Veel bijval vinden de gevechten met de retiarii: deze strijders dragen netten waarmee zij hun tegenstanders moeten onschadelijk maken.
2) Jachtgevechten (ludi venatorii).
Uit alle hoeken van het rijk worden wilde dieren naar Rome gebracht die in het amfitheater, ofwel onder elkander ofwel tegen gewapende mannen vechten.
De Christenen werden vaak aan die dieren weerloos ten prooi geworpen.
Sommige keizers hebben ook de gewoonte uit hun tribune met pijl en boog een massa wilde dieren af te maken.
3) Watergevechten (naumachia).
De arena kon door een speciale inrichting onder water gezet worden voor het houden van watergevechten; dit waren zeeslagen in miniatuur.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/2848216.jpg?604)
Reconstructie van een Romeins gladiatorgevecht
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/3320782.jpg?345)
Een typisch Romeins jachtgevecht
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/9414816.jpg?378)
Een Romeins zeegevecht dat werd nagespeeld in een van de amphitheaters
Leven in een Romeinse stad
Als je rijk was, dan leefde je in een mooie villa.
Maar als je niet zo veel geld had, leefde je in een insulae. Grote, houten huizen (boven elkaar). Deze waren zeer onveilig, hadden geen sanitaire voorzieningen en schoten zeer snel in brand (ze waren immers van hout.)
Als je rijk was, dan leefde je in een mooie villa.
Maar als je niet zo veel geld had, leefde je in een insulae. Grote, houten huizen (boven elkaar). Deze waren zeer onveilig, hadden geen sanitaire voorzieningen en schoten zeer snel in brand (ze waren immers van hout.)
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/5252197.jpg?584)
Een reconstructietekening van een Romeinse villa
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/7795719.jpeg?504)
Een fraai kijkje in een van de luxeuzere woningen van de Romein, die het zich kon permiteren. Zo'n rijk huis heet een domus.
Links onder de (kleine) slaapvertrekken (cubiculum) en de grote badruimte (atrium) met aan de bovenzijde een gat in het plafond waar het regenwater naar binnen kon.
Het water basin (impluvium) staat in het midden van het atrium. Een waterleiding leidt het water naar een reservoir onder de grond.
In een hoek van het atrium is ruimte voor het Lararium (altaar voor huisgoden). Daarnaast is een werkvertrek (tablinum) ingeruimd. Soms werd een kleine kamer van een aparte deur naar de straat voorzien om als winkel te fungeren.
Het achterste gedeelte ziet er uit als een tuin (peristylium) met een zuilengalerij.
Daar kan de nodige verfrissing worden opgedaan als het kwik te hoog steeg.
Fraaie schilderingen vormen het decor van de tuin, die ook in het atrium te vinden zijn.
Een van de kleinste ruimtes is voor de keuken (culina) die aan de tuin grenst, verder vinden we nog een badkamer, een toilet en e.v.t. slavenvertrekken.
Links onder de (kleine) slaapvertrekken (cubiculum) en de grote badruimte (atrium) met aan de bovenzijde een gat in het plafond waar het regenwater naar binnen kon.
Het water basin (impluvium) staat in het midden van het atrium. Een waterleiding leidt het water naar een reservoir onder de grond.
In een hoek van het atrium is ruimte voor het Lararium (altaar voor huisgoden). Daarnaast is een werkvertrek (tablinum) ingeruimd. Soms werd een kleine kamer van een aparte deur naar de straat voorzien om als winkel te fungeren.
Het achterste gedeelte ziet er uit als een tuin (peristylium) met een zuilengalerij.
Daar kan de nodige verfrissing worden opgedaan als het kwik te hoog steeg.
Fraaie schilderingen vormen het decor van de tuin, die ook in het atrium te vinden zijn.
Een van de kleinste ruimtes is voor de keuken (culina) die aan de tuin grenst, verder vinden we nog een badkamer, een toilet en e.v.t. slavenvertrekken.
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/5839937.gif?516)
Een Romeinse Insulae. Hierin woonde het grootste deel van de Romeinse bevolking.
![Picture](/uploads/1/8/6/7/18671460/1552513.jpg?588)
Openbare gebouwen
Een reconstructie van de immense badhuizen.
De prijs lag zeer laag, zodat alle mensen er zouden kunnen baden, gemasseerd worden en trainen.
In sommige badhuizen was er zelfs een bibliotheek of een tentoonstellingszaal aanwezig.
Het badritueel van de romein bestond uit drie stappen: Hij ging eerst in een bloedheet bad, dan in een lauw bad en als laatste in een ijskoud bad.
Hun levensspreuk was immers: "Mens sana in corpore sano" (een gezonde geest in een gezond lichaam)
Een reconstructie van de immense badhuizen.
De prijs lag zeer laag, zodat alle mensen er zouden kunnen baden, gemasseerd worden en trainen.
In sommige badhuizen was er zelfs een bibliotheek of een tentoonstellingszaal aanwezig.
Het badritueel van de romein bestond uit drie stappen: Hij ging eerst in een bloedheet bad, dan in een lauw bad en als laatste in een ijskoud bad.
Hun levensspreuk was immers: "Mens sana in corpore sano" (een gezonde geest in een gezond lichaam)
![Foto](/uploads/1/8/6/7/18671460/3124035.jpg?259)
Bibliotheek op het forum Traianum:
Dit is een van de twee bibliotheken die waren gebouwd op het forum Traianum, gebouwd door keizer Trajanus. Er was er een voor de Griekse en een voor de Romeinse literatuur.
De perkamentrollen werden bewaard in metershoge nissen.
Achteraan in de bibliotheek stond een immens beeld van keizer Trajanus.
Dit is een van de twee bibliotheken die waren gebouwd op het forum Traianum, gebouwd door keizer Trajanus. Er was er een voor de Griekse en een voor de Romeinse literatuur.
De perkamentrollen werden bewaard in metershoge nissen.
Achteraan in de bibliotheek stond een immens beeld van keizer Trajanus.